Hopgiften bepalen

Soorten hop

Hop kan in twee grote groepen ingedeeld worden : bitterhop en aromahop.

De bitterhop wordt gebruikt om het bier bitterheid te geven en aromahop zorgt voor het gewenste aroma in het bier.

Bitterhop mag reeds van bij het begin van het kookproces toegevoegd worden. Deze bitterhop zal dan tijdens het koken bitterstoffen afgeven aan het brouwsel.

Aromahop mag pas op het einde van het kookproces toegevoegd worden. Aroma’s zijn immers vluchtig en er moet vermeden worden dat deze allemaal uit het bier zouden vervlogen zijn vooraleer het bier klaar is. Daarom zal een aromahop in de meeste gevallen pas ten vroegste 10 minuten voor het einde van het koken toegevoegd worden.

De soort aromahop en de hoeveelheid moet proefondervindelijk vastgesteld worden. Het is een kwestie van smaak hoeveel en welk aroma je in het bier wil.

Sommige hopsoorten kunnen zowel als bitterhop, als aromahop gebruikt worden. Deze info is terug te vinden in de documentatie van de leverancier.

Voor de bitterhop kan je uitrekenen hoeveel bitterheid in het bier zal terecht komen.

Bitterheidsindex berekenen

Hop bevat bepaalde harsen die alfazuren bevatten. 

Als het bier gekookt wordt, dan zullen deze alfazuren een proces ondergaan dat isomerisatie genoemd wordt.
Deze isomerisatie zorgt voor de bitterheid in het bier.

De intensiteit van de bitterheid is afhankelijk van de intensiteit van andere smaken die aanwezig zijn in het bier. De bitterheid in een zwaar bier zal anders ervaren worden als de bitterheid in een lichte pils, zelfs al hebben deze dezelfde IBU waarde.Meer weten over de IBU / EBU bitterheid

Daarom kan de bitterheidsindex uitgerekend worden, deze houdt rekening met de densiteit van het bier.

De bitterheidsindex geeft een goede aanwijzing van hoe de bitterheid ervaren wordt in een bier.

BI=IBU / (SG-1.000)

Bitterhop

Bitterheid in bier wordt weergegeven in IBU (International Bitterness Unit) en iedere bierstijl heeft zijn spreiding waarbinnen deze IBU moet zitten.Meer weten over de IBU / EBU bitterheid

Om die bitterheid te bereiken, moet je uitrekenen hoeveel hop je hiervoor moet storten.

Hop berekenen is niet makkelijk omdat niet alle alfa-zuren omgezet worden in iso-alfazuren (isomerisatie).
Een groot deel van de iso-alfazuren zullen ook geabsorbeerd worden door de celwanden van de gist.

Uiteindelijk zal ongeveer een kwart in het bier terecht komen als alfazuur.

Welke hop gebruiken?

De keuze van de soort hop hangt af van de eigenschappen van de hop en wat je wil bereiken in het bier.
Enkele voorbeelden van eigenschappen zijn :

  • Mild aromatisch
  • Kruidig
  • Fruitig
  • Bloemachtig
  • Citrus

Hoeveel hop gebruiken om een bepaalde bitterheid te bereiken?

Veronderstel

We brouwen :

  • Volume : 50 liter Tripel
  • Gewenste bitterheid : 25 IBU
  • Te gebruiken hop : Amarillo (8-9 % alfazuren)

Hoeveel hop gebruiken?

Uit de gegevens van de producent kan je telkens het alfazuurpercentage halen. Het alfazuurpercentage staat dus voor de hoeveelheid alfazuren die aanwezig zijn in de hop. Bij een alfazuurpercentage van 10% heb je dus per 100 gram 10 gram alfazuren.
Als je dit per Kilogram wil weten, moet je dus het opgegeven alfazuurpercentage x 10 vermenigvuldigen.
Amarillo hop heeft een alfazuurpercentage van 8-9 %. We nemen hiervan het gemiddelde, dus 8,5 en vermenigvuldigen dit met 10 = 85

We weten dat er slechts een kwart van de hop dienst zal doen om bitterheid aan te maken.
Voor onze berekening gaan we daarom uit van een volume dat 4x zo groot is.
Dus : 50 liter x 4 = 200 liter

Op dit volume willen we nu een bitterheid van 25 IBU halen, dus 200 x 25 = 5.000 
Delen we dit nu door het alfazuurgehalte, dan wordt dit : 5.000 / 85 = 58,82 gram

Samengevat :

( 50 liter x 4 x 25 IBU ) / (8,5 alfazuurpercentage x 10) = 58,82 gram hop

Gram hop=(Liters wortx4xIBU) / (Alfazuur%x10)

Als er meerdere soorten hop gebruikt worden, dan moet het percentage gebruik ingecalculeerd worden in deze formule.

Een voorbeeld :

  • 85 % van de hop is Amarillo met 8-9 % alfazuren, dus gemiddeld 8,5% alfazuren.
  • 15 % van de hop is Magnum met 12-16 % alfazuren, dus gemiddeld 14% alfazuren.

Dan passen we voor elke hop de formule toe, rekening houdend met hun overeenkomstig aandeel :

  • 85% Amarillo x ( 50 liter x 4 x 25 IBU ) / ( 8,5 alfazuurpercentage x 10 ) = 50 gram
  • 15% Magnum x ( 50 liter x 4 x 25 IBU ) / ( 8,5 alfazuurpercentage x 10 ) = 5,36 gram

De formule kan in dit geval dus aangepast worden naar :

Gram Hop = Aantal%hop x (Liters wortx4xIBU) / Alfazuur%x10)

Omgekeerd : hoeveel bitterheid verkrijg je bij een bepaalde hoeveelheid hop?

Als we bovenstaande formule herschrijven, komen we tot een formule waarmee de bitterheid kan berekend worden bij gebruik van een bepaalde hoeveelheid hop.

 IBU = (Gram hop x alfazuur% x 10) / (Liters wort x 4) 

Voor bovenstaand voorbeeld dus : 

IBU = (58,85 x 8,5 x 10) / (50 x 4) = 25,01

Omrekenen : hoeveel hop van een andere soort gebruiken?

Stel dat we in bovenstaand voorbeeld geen Amarillo hop meer op voorraad hebben, maar we hebben wel nog Citra op voorraad. Dan kan het recept aangepast worden naar Citra hop.

Het alfazuurpercentage van Amarillo is 8-9 % en dat van Citra is 11-13 %.
We gaan uit van gemiddelden en nemen dus voor Amarillo 8,5 % en voor Citra 12 %.

Met de formule voor de hopberekening hadden we bepaald dat we 58,85 gram Amarillo hop nodig hadden.
Dus het totaal aantal alfazuren was : 58,85 x 8,5 = 500,225 alfazuren.

Dit totaal moeten we nu verdelen over de Citra hop met zijn alfazuurpercentage van 12%, 
dus : 500,225 / 12 = 41,69 gram Citra hop.

 Vervangende hop = Alfazuur% originele hop x Aantal gram originele hop
 /
 Alfazuur% vervangende hop 
Voorbeelden alfazuren bitterhop
BitterhopAlfazuur
Amarillo8-9 %
Aurora7-9,5 %
Brewers Gold7-10 %
Centennial8-11,5 %
Challenger7-10 %
Chinook10-14 %
Citra11-13 %
Columbus11-16 %
CTZ14-15 %
El Dorado14-16 %
Equinox14-16 %
Galena12-14 %
Hallertau Perle6-8,5 %
Huell Melon6-8 %
Lunga10-14 %
Magnum12-16 %
Mandarina Bavaria8,5-10,5 %
Marynka8-10 %
Mosaic11,5-13,5 %
Northern Brewer7-10 %
Nugget12-14 %
Simcoe12-14 %
Sorachi Ace11-12 %
Summit17-19 %
Target9,5-12,5 %
Tomahawk14-18 %
Zeus15