Schuim

Schuim

Bron: de Brouwbroeders

Het is een frustratie voor veel thuisbrouwers. Je hebt met veel plezier graan en hop omgetoverd tot bier, je schenkt hem uit, het ruikt goed, het smaakt heerlijk, maar hè de schuimkraag is nú al weg? Hoe kan dat?!

Het overkomt de beste brouwers, het is helemaal niet erg. Je bier smaakt nog steeds lekker maar veel mensen kunnen het niet los laten. Heineken heeft ons nou eenmaal verteld dat bier twee vingers schuim moet hebben. Natuurlijk, een schuimkraag is een indicatie van kwaliteit. Eerlijk is eerlijk, met schuim is je biertje gewoon nét iets lekkerder.

Waarom ontstaat er schuim op je bier, maar niet op cola of champagne?

De basis voor je schuim is koolzuurgas. Koolzuur vindt het niet echt leuk om in een vloeistof te zitten, dus als het enigszins kan wil het graag ontsnappen uit je biertje. Tot zover is daar niets anders aan dag een glaasje prosecco, dus wat is het dat ervoor zorgt dat koolzuur schuim maakt?

Eiwitten

Er zitten een aantal eiwitten in gerst. Als je biertje eenmaal gebrouwen is dan zitten die ook in je bier. De grap is dat die eiwitten het eigenlijk ook niet leuk vinden om in een vloeistof te zitten. Dit noemen de wetenschappers een hydrofobe stof. Op het moment dat het koolzuurgas ontsnapt uit de vloeistof denken die eiwitten: “Hé, dit is mijn kans om hier weg te gaan, op naar de top!” Het zijn overigens niet alleen de eiwitten in de gerst of tarwe die hydrofoob zijn, de hop heeft ook stofjes genaamd iso-alfazuren die graag willen ontsnappen.

Deze schuim bevorderende stoffen houden de oppervlaktespanning van de bubbel die omhoogdrijft hoog genoeg om het CO2 gas gevangen te houden in een dun laagje bier, en dus knapt de bubbel niet meteen, maar blijft het een tijdje boven op je bier drijven.

Homebrew op de bank

Maar hoe kan het dan fout gaan?

Naast schuim bevorderende stoffen zijn er ook stoffen die de oppervlaktespanning naar beneden halen.

Koolzuur

Oké, dit heeft nog niets met oppervlaktespanning te maken, maar dit is wel heel belangrijk. Als je weinig, of juist heel veel koolzuur in je bier hebt is het moeilijk om een stabiele schuimkraag te krijgen. Heb je te weinig koolzuur, dan zijn er niet genoeg bubbels om de kraag te vormen. Heb je te veel koolzuur, dan binden de bubbels aan elkaar en worden de bubbels te groot en ongelijk in grootte. Grote bubbels hebben meer oppervlaktespanning nodig om samen te blijven dan kleine en dus barsten ze eerder. Als je veel gist en/of hopdeeltjes in je bier hebt terwijl je het uitschenkt is het voor het koolzuur makkelijker om te ontsnappen. Als het makkelijk is om te ontsnappen ontsnapt soms bijna alles te gelijk en krijg je dus grote bubbels die moeilijk bij elkaar gehouden kunnen worden.

Hoe fix ik dit?

Als je bier een beetje troebel is, kan je deze het beste rechtop neer zetten en laten rusten tot er onderin een mooi gistlaagje zit. Als je dan de fles relatief voorzichtig opent en niet compleet uitschenkt kan je al een hele hoop ellende voorkomen.

Vet

De eerste keer dat me dat duidelijk werd, was toen ik spareribs aan het eten was en iemand opmerkte: “Toch lekker, zo’n dood biertje bij je spareribs”, waarop een vriend van me terugvuurde: “Dat komt omdat je er met je vette bek aan zit te lurken”. Het is waar, vetten zijn funest voor je schuimkraag. Een van de meest voorkomende problemen is een vet/niet schoon glas. Of een glas met zeepresten. Zorg dus dat je glas goed schoon is en goed is nagespoeld voordat je je biertje uitschenkt. Ook is het geen goed idee om lippenstift of Labello op je lippen te doen.

Alcohol

Alcohol is ook een stof die de oppervlaktespanning breekt. Soms heb je een heel sterk biertje, bijvoorbeeld een Tripel of een Quadrupel waar de schuimkraag iets sneller weg gaat. Daar zijn wel dingen aan te doen, veel brouwerijen spelen een beetje vals door wat hop-olie met veel van de eerdergenoemde iso-alfazuren toe te voegen om zo het effect van de alcohol op te heffen. Dit is ééntje waar je als thuisbrouwer heel moeilijk wat aan kan doen.

Legio andere kleine redenen

Er zijn nog een heel aantal andere kleine en minder belangrijke redenen, maar als je de bovengenoemde zaken goed op een rijtje hebt dan weet je eigenlijk zeker dat je een goede schuimkraag krijgt. Het is natuurlijk ook zo dat we in de keuken met gewone potten en pannen een biertje brouwen, het is dus logisch dat (objectief gezien) niet het beste biertje van de wereld krijgt. Hoewel, telkens als wij een biertje brouwen vinden wij hem (subjectief) wél het beste biertje van de wereld.

Jeetje wat een gedoe?

Nee joh, als je gewoon het recept volgt, het bier rechtop bewaart en niet volledig uitschenkt, heb je in principe een mooie schuimkraag. Als mensen ons een mooie foto van een heerlijk biertje sturen met een mooie laag schuim zijn we enorm trots en weten we dat alles goed is gegaan! Heb jij ook zo’n foto? Tag ons op Facebook of Instagram (@brouwbroeders) of stuur ze naar bier@brouwbroeders.